قاسم امامی؛ سید مصطفی ابطحی؛ مسعود مطلبی
دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 37-59
چکیده
کشورهای مختلف برای دستیابی به توسعه از اقتصاد سیاسی متفاوتی از جمله اقتصاد بازار آزاد یا رویکرد دولتی و بازتوزیعی بهره می گیرند. براساس الگوی نظری نورث، جوامع در حال توسعه جهت دستیابی به توسعه دو نوع ...
بیشتر
کشورهای مختلف برای دستیابی به توسعه از اقتصاد سیاسی متفاوتی از جمله اقتصاد بازار آزاد یا رویکرد دولتی و بازتوزیعی بهره می گیرند. براساس الگوی نظری نورث، جوامع در حال توسعه جهت دستیابی به توسعه دو نوع نظم محدود و نظم باز پیش رو دارند. در نظم محدود شخصی گرایی، درگیری و رانت نامولد و در نظم باز روابط غیر شخصی، ائتلاف و رانت مولد مهم هستند. در این مدل نظری، اتکا به ظرفیت بومی بجای الگوبرداری از بیرون مهم است. در این پژوهش، انطباق سیاست‌های توسعه‌ای دولت نهم و دهم در حوزه‌های اقتصادی وسیاسی با این نظریه می‌باشد. هدف دیگر، استفاده از این نظریه برای مطالعه توسعه در ایران و یافتن راه‌کارهای مناسب جهت برون رفت از مشکلات ناکارآمدی می‌باشد. چون این نظریه ، نظریه‌ای آزموده شده در دستیابی به توسعه کشورهای شرق آسیا بوده است. یافته ها و نتایج حاصل از بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی در این پژوهش حاکی از آن است ساخت نظم دسترسی محدود در دولت های مذکور، به همراه ماهیت ساخت دولت رانتی و سیاست-گذاری اقتصادی در راستای ایجاد منفعت برای فرادستان و الیت حاکم ، مخدوش کردن فضای رقابتی به نفع گروه خاص پیروان قدرت ، منجر به عدم توفیق دولت در دستیابی به توسعه اقتصادی و عدالت اجتماعی گردید. همچنین از عوامل دیگر می توان به نگاه شخصی و نبود ائتلاف و وجود مناسبات رانتی از نوع رانت نامولد اشاره کرد. به علاوه این دولت نتوانسته با تغییر مسیر نهادی تاریخی و بهبود کیفیت نهادی مورد نظر نورث، از ساختار رانتیریسم رهایی یابد.
